Ustawa przewiduje m.in. wprowadzenie embarga na import węgla z Rosji, a także możliwość zamrażania majątków podmiotów i osób wspierających agresję Rosji na Ukrainę. Minister właściwy do spraw wewnętrznych będzie prowadził listę osób i podmiotów dysponujących środkami finansowymi, funduszami oraz zasobami gospodarczymi w rozumieniu rozporządzenia Rady (WE) nr 765/2006 z dnia 18 maja 2006 r. dotyczącego środków ograniczających w związku z sytuacją na Białorusi i udziałem Białorusi w agresji Rosji wobec Ukrainy (Dz. Urz. UE L 134 z 20.05.2006, str. 1, z późn. zm.) lub rozporządzenia Rady (UE) nr 269/2014 z dnia 17 marca 2014 r. w sprawie środków ograniczających w odniesieniu do działań podważających integralność terytorialną, suwerenność i niezależność Ukrainy lub im zagrażających (Dz. Urz. UE L 78 z 17.03.2014, str. 6, z późn. zm.), bezpośrednio lub pośrednio wspierających:
- agresję Federacji Rosyjskiej na Ukrainę rozpoczętą w dniu 24 lutego 2022 r.; lub
- poważnie naruszających prawa człowieka lub represje wobec społeczeństwa obywatelskiego i opozycji demokratycznej, lub których działalność stanowi inne poważne zagrożenie dla demokracji lub praworządności w Federacji Rosyjskiej i na Białorusi.
Na listę zostaną wpisane również osoby i podmioty "bezpośrednio związane z takimi osobami lub podmiotami, w szczególności ze względu na powiązania o charakterze osobistym, organizacyjnym, gospodarczym lub finansowym, lub wobec których istnieje prawdopodobieństwo wykorzystania w tym celu posiadanych przez nie środków finansowych, funduszy lub zasobów gospodarczych."
Lista będzie publikowana w Biuletynie Informacji Publicznej na stronie podmiotowej ministra właściwego do spraw wewnętrznych i będzie zawierać informację na temat tych osób i podmiotów, a także zastosowanych wobec nich środków sankcyjnych. Jednym z tych środków – jak wynika z art. 7 ust. 1 pkt 1 ustawy – będzie wykluczenie wykonawcy lub uczestnika konkursu z postępowania o udzielenie zamówienia publicznego prowadzonego na podstawie ustawy z dnia 11 września 2019 r. – Prawo zamówień publicznych (Dz. U. z 2021 r. poz. 1129, 1598, 2054 i 2269 oraz z 2022 r. poz. 25; dalej jako: "ustawa Pzp"). Sankcja wykluczenia będzie miała zastosowanie także do postępowań o wartości mniejszej niż kwoty określone w art. 2 ust. 1 ustawy Pzp lub z wyłączeniem stosowania tej ustawy.
Zamawiający zatem będą zobowiązani wykluczyć każdego wykonawcę, który znalazł się na przedmiotowej liście i wobec którego określono sankcję wykluczenia z postępowania. Okres wykluczenia rozpocznie się nie wcześniej niż po upływie 14 dni od dnia wejścia w życie ustawy.
Zgodnie z ust. 2 art. 7 wykonawca będzie podlegał wykluczeniu tak długo, jak długo będzie pozostawał na liście. Ustawa wyłącza zatem możliwość uniknięcia przez wykonawcę sankcji wykluczenia w drodze tzw. "samooczyszczenia" na podstawie art. 110 ustawy Pzp.
Przesłanka wykluczenia będzie miała również miejsce – zgodnie z art. 7 ust. 1 pkt 2 i 3 ustawy - w przypadku, gdy na prowadzonej przez właściwego ministra liście znajdzie się osoba będąca "beneficjentem rzeczywistym" wykonawcy - w rozumieniu ustawy z dnia 1 marca 2018 r. o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu (Dz. U. z 2022 r. poz. 593 i 655) albo "jednostka dominująca" wykonawcy - w rozumieniu z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (Dz. U. z 2021 r. poz. 217, 2105 i 2106).
Ustawa nie wskazuje natomiast sposobu badania przez Zamawiających istnienia przesłanki wykluczenia – tj. czy zamawiający jest obowiązany samodzielnie weryfikować czy wykonawca znajduje się na liście czy też to na wykonawcy będzie spoczywał obowiązek wykazania braku podstaw wykluczenia? W ustawie wskazano jedynie, że "zamawiający dostosowuje dokumentację zamówienia lub regulamin konkursu w terminie 14 dni od dnia wejścia w życie niniejszej ustawy." Powyższe pozwala przyjąć, że ustalenie procesu weryfikacyjnego oraz określenie podmiotowego środka dowodowego na potwierdzenie braku podstaw wykluczenia na podstawie omawianej regulacji zostało pozostawione podmiotom prowadzącym postępowania przetargowe.
W art. 22 ustawy zostało wskazane również, że jej przepisy mają zastosowanie do postępowań "wszczętych i niezakończonych" do dnia wejście w życie ustawy. Powyższe, w kontekście nałożonego na zamawiającego obowiązku dostosowania dokumentacji zamówienia nastręcza wątpliwości czy zamawiający może zmienić dokumentację w postępowaniu, które nie zostało zakończone, ale w którym upłynął już termin składania ofert? Takie uprawnienie prowadziłoby do niezgodności z przepisem art. 137 ust. 1 ustawy Pzp zgodnie z którym Specyfikacja Warunków Zamówienia nie może po upływie tego terminu zostać zmieniona.
Kontrola udzielania zamówień w zakresie zgodności z projektowanym art. 8 ust. 1 będzie wykonywana zgodnie z art. 596 ustawy z dnia 11 września 2019 r. – Prawo zamówień publicznych. Przewiduje się, że osoby lub podmioty podlegające wykluczeniu, przystępujące do postępowania o udzielenie zamówienia publicznego oraz konkursów, będą podlegać karze pieniężnej do wysokości 20 000 000 zł. Kara pieniężna nakładana będzie przez Prezesa Urzędu Zamówień Publicznych w drodze decyzji administracyjnej.
