Wspomniana nowelizacja UPZP z 2023 r. w obecnym kształcie przewiduje bowiem, że - z wyłączeniem przewidzianych w tej nowelizacji wyjątków - od 1 lipca 2026 r. uchwalenie planu miejscowego lub jego zmiana będą możliwe, jeżeli w danej gminie wszedł w życie plan ogólny. Również uzyskanie decyzji o warunkach zabudowy na podstawie wniosku złożonego począwszy od 1 lipca 2026 r. będzie możliwe jedynie, jeśli w danej gminie wszedł w życie plan ogólny. Decyzję o warunkach zabudowy na podstawie takiego wniosku będzie można uzyskać, jeżeli teren objęty wspomnianym wnioskiem jest położony na obszarze uzupełnienia zabudowy ustalonym w planie ogólnym.
Jednakże już dziś można zaryzykować tezę, że w zdecydowanej większości gmin do 30 czerwca przyszłego roku nie wejdą w życie plany ogólne. Jeśli zatem działania naprawcze nie zostaną szybko wdrożone czeka nas istny paraliż planistyczny.
Powstrzymaniu grożącego nam impasu ma służyć uchwalona przez Sejm 5 listopada 2025 r. ustawa zmieniająca UPZP oraz modyfikująca wspomnianą nowelizację UPZP z 2023 r. ("Ustawa Nowelizująca"). W ubiegłym tygodniu Ustawa Nowelizująca trafiła na biurko Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej.
Ustawa Nowelizująca przewiduje istotne uproszczenie procedury uchwalania planu ogólnego. Znacznemu zmniejszeniu ulegnie bowiem liczba podmiotów, do których trzeba będzie wystąpić o uzgodnienie projektu planu ogólnego.
Zniknie m.in. obowiązek uzgadniania projektu planu ogólnego z właściwym wojewódzkim konserwatorem zabytków, właściwymi organami wojskowymi, ochrony granic oraz bezpieczeństwa państwa czy właściwymi zarządcami dróg. Uzgodnienia z organami, o jakich mowa w poprzednim zdaniu, zostaną zastąpione opiniowaniem projektu planu ogólnego przez te organy.
W dalszym ciągu jednak wymagane będzie uzgodnienie projektu planu ogólnego z:
- dyrektorem parku narodowego, w zakresie ustaleń mogących mieć wpływ na ochronę przyrody parku narodowego, w części dotyczącej parku narodowego i jego otuliny,
- regionalnym dyrektorem ochrony środowiska w zakresie ustaleń mogących:
- mieć negatywny wpływ na cele ochrony rezerwatu przyrody w części dotyczącej rezerwatu przyrody i jego otuliny,
- mieć negatywny wpływ na ochronę przyrody parku krajobrazowego w części dotyczącej parku krajobrazowego i jego otuliny,
- mieć negatywny wpływ na ochronę przyrody obszaru chronionego krajobrazu w części dotyczącej obszaru chronionego krajobrazu,
- znacząco negatywnie oddziaływać na obszar Natura 2000, w części dotyczącej istniejącego lub projektowanego obszaru Natura 2000,
- dyrektorem regionalnego zarządu gospodarki wodnej Państwowego Gospodarstwa Wodnego Wody Polskie, w zakresie dotyczącym zabudowy i zagospodarowania terenu położonego na obszarach szczególnego zagrożenia powodzią.
W świetle postanowień Ustawy Nowelizującej wystąpienie wójta, burmistrza albo prezydenta miasta przed dniem wejścia w życie Ustawy Nowelizującej o uzgodnienie projektu planu ogólnego do organów, z którymi na mocy Ustawy Nowelizującej uzgodnienie projektu planu ogólnego nie jest konieczne, traktuje się jako wystąpienie o opinię o projekcie planu ogólnego.
Poza tym Ustawa Nowelizująca przewiduje, że uzgodnienie i odmowę uzgodnienia projektu planu ogólnego dokonane przed dniem wejścia w życie Ustawy Nowelizującej przez organy, z którymi na mocy Ustawy Nowelizującej uzgodnienie projektu planu ogólnego nie jest konieczne, traktuje się odpowiednio jako pozytywną albo negatywną opinię o projekcie planu ogólnego.
Ponadto, stosownie do postanowień Ustawy Nowelizującej, postępowania prowadzone przez organy administracji publicznej i sądy administracyjne w związku z odmową uzgodnienia projektu planu ogólnego gminy przez organy, z którymi na mocy Ustawy Nowelizującej uzgodnienie projektu planu ogólnego nie jest konieczne, ulegają umorzeniu.
Wszystkie powyższe rozwiązania mają wydatnie skrócić ścieżkę prowadzącą do przyjęcia planu ogólnego.
Ustawa Nowelizująca rozszerza także katalog decyzji o warunkach zabudowy, które mają mieć charakter bezterminowy. Zgodnie z aktualnym brzmieniem nowelizacji UPZP z 2023 r., począwszy od 1 stycznia 2026 r. decyzja o warunkach zabudowy miałaby mieć charakter terminowy i wygasać po upływie 5 lat od dnia, w którym stała się prawomocna. Bezterminowy charakter miałyby zachować natomiast te decyzje o warunkach zabudowy, które stały się prawomocne przed 1 stycznia 2026 r.
Ustawa Nowelizująca rozszerza zaś dotychczasowy katalog bezterminowych decyzji o warunkach zabudowy o decyzje wydane w sprawach wszczętych przed 16 października 2025 r. Ustawa Nowelizująca przewiduje również, że od dnia jej wejścia w życie do 31 grudnia 2026 r., bieg terminów przewidzianych w UPZP na wydanie decyzji o warunkach zabudowy (po których bezskutecznym upływie organ wyższego stopnia wymierza organowi rozpoznającemu wniosek o wydanie decyzji o warunkach zabudowy karę pieniężną w wysokości 500 zł za każdy dzień zwłoki) nie rozpoczyna się, a rozpoczęty ulega przerwaniu. Wspomniane terminy będą biegły na nowo od 1 stycznia 2027 r.
Ustawa Nowelizująca rozwiewa także istniejące dotychczas wątpliwości interpretacyjne w zakresie oceny możliwości stwierdzenia nieważności uchwały rady gminy w sprawie planu ogólnego nie tylko w całości, ale także w części, w odniesieniu do pierwszego planu ogólnego w danej gminie. Ustawa Nowelizująca jednoznacznie przesądza bowiem o dopuszczalności stwierdzenia nieważności uchwały rady gminy w sprawie planu ogólnego w części, również w odniesieniu do pierwszego planu ogólnego w danej gminie. Oczywiście stwierdzenie nieważności planu ogólnego w części nie pozbawi go mocy obowiązującej w odniesieniu do pozostałej części, nieobjętej stwierdzeniem nieważności.
Wziąwszy pod uwagę dotychczasowe doświadczenia samorządów, trudno nie ulec wrażeniu, że Ustawa Nowelizująca to legislacyjne koło ratunkowe rzucone w ostatniej chwili gminom i inwestorom.
W przypadku dodatkowych pytań zapraszamy do kontaktu.
