Linie bezpośrednie
Zgodnie z projektem nowelizacji, na budowę linii bezpośredniej nie będzie wymagana zgoda Prezesa URE w sytuacji, gdy instalacja będzie znajdować się na nieruchomości należącej do podmiotu występującego o uzyskanie zgody na budowę linii, jeśli będzie ona zaopatrywać wyłącznie obiekty należące do tego podmiotu (dotychczas każda instalacja, która odpowiadała definicji linii bezpośredniej wymagała zgody Prezesa URE).
Podmiot zwolniony z uzyskania zgody Prezesa URE, będzie zobowiązany do poinformowania Prezesa URE o zamiarze wybudowania linii bezpośredniej wraz z informacją o planowanych parametrach linii bezpośredniej (maksymalne znamionowe napięcie, długość, układ, lokalizacja i parametry techniczne).
Ponadto, podmiot posiadający pozwolenie na budowę linii bezpośredniej będzie zobowiązany do: 1) zarządzania linią bezpośrednią i jej utrzymania; 2) zapewnienia ciągłości dostaw oraz odpowiedniego napięcia linii bezpośredniej; 3) udzielania informacji operatorowi sieci elektroenergetycznej, na którego obszarze działania zbudowana jest linia bezpośrednia oraz Prezesowi URE, w tym o danych pomiarowych i innych danych technicznych, w celu zagwarantowania bezpiecznej i efektywnej eksploatacji oraz rozwoju tej sieci.
Zmianie ulega również definicja "sieci dystrybucyjnej" poprzez wyłączenie z jej przedmiotowego zakresu linii bezpośredniej oraz definicja "linii bezpośredniej" mająca na celu rozwiązanie występujących dotychczas wątpliwości interpretacyjnych.
Warto jeszcze zwrócić uwagę, że pobieranie energii elektrycznej oraz wyprowadzanie mocy z jednostki wytwarzania energii elektrycznej za pomocą linii bezpośredniej nie będzie ograniczać prawa odbiorcy/wytwórcy do przyłączenia się do sieci elektroenergetycznej i pobierania energii elektrycznej z tej sieci (na potrzeby własne instalacji w przypadku wytwórcy).
Mechanizm nierynkowego ograniczania w wytwarzaniu z OZE
Projekt nowelizacji przewiduje wdrożenie mechanizmu nierynkowego ograniczania (redysponowania lub redukcji) w wytwarzaniu z OZE przez operatorów systemu elektroenergetycznego. Ministerstwo Klimatu i Środowiska wskazuje, że dotychczasowe regulacje krajowe nie zawierają jednoznacznych rozstrzygnięć w tym zakresie, a ponadto brak jest uregulowania stanowiącego, że operator ma obowiązek zapłaty rekompensaty z tego tytułu.
W celu równoważenia dostaw energii elektrycznej z zapotrzebowaniem na tę energię lub zapewnienia bezpieczeństwa pracy sieci elektroenergetycznej, nowelizacja wprowadza dla OSD i OSP, w przypadkach m.in. braku alternatywnego rozwiązania opartego na zasadach rynkowych, po wyczerpaniu wszystkich zasobów dostępnych na zasadach rynkowych, uprawnienie do wydania polecenia wyłączenia jednostki wytwórczej wykorzystującej energię wiatru lub słońca lub polecenie zmniejszenia mocy wytwarzanej przez tę jednostkę wytwórczą. W przypadku zastosowania redysponowania, które nie opiera się na zasadach rynkowych, takie redysponowanie podlega rekompensacie finansowej wypłacanej przez operatora systemu.
OSP oraz OSD wydając polecenia w celu zapewnienia bezpieczeństwa pracy sieci elektroenergetycznej, kieruje je do jednostek wytwórczych, w odniesieniu do których wykonanie polecenia w największym stopniu przyczynia się do spełnienia tego celu.
Rekompensata finansowa nie będzie przysługiwać wytwórcy, w zakresie w jakim postanowienia umowy o przyłączenie do sieci zwalniają operatora systemu elektroenergetycznego z odpowiedzialności za wstrzymanie lub ograniczenie wyprowadzenia mocy z danej jednostki wytwórczej.
Proponowany mechanizm nierynkowego ograniczania generacji z OZE ma być wykorzystywany przez OSP jako ostateczny środek zaradczy dla zbilansowania zapotrzebowania z generacją w Krajowym Systemie Elektroenergetycznym.
Obywatelskie społeczności energetyczne
Wprowadzone zostają kompleksowe rozwiązania w zakresie funkcjonowania obywatelskich społeczności energetycznych. Projekt nowelizacji zawiera m.in. regulacje w zakresie formy funkcjonowania, a także praw i obowiązków obywatelskich społeczności energetycznych, w tym prawo odbiorcy do przystąpienia do obywatelskiej społeczności energetycznej i do opuszczenia jej bez sankcji.
Przedmiotem działalności obywatelskiej społeczności energetycznej może być wytwarzanie, dystrybucja, obrót, agregacja, magazynowanie energii elektrycznej, realizowanie przedsięwzięć służących poprawie efektywności energetycznej oraz świadczenie usług w zakresie ładowania pojazdów elektrycznych swoim członkom.
Obywatelska społeczność energetyczna będzie mogła wykonywać działalność wyłącznie w formie: stowarzyszenia (z wyłączeniem stowarzyszenia zwykłego), spółdzielni, spółki osobowej (z wyłączeniem spółki partnerskiej), albo spółki z ograniczoną odpowiedzialnością.
Statut lub umowa obywatelskiej społeczności energetycznej musi zapewniać , że uprawnienia decyzyjne i kontrolne przysługują członkom, udziałowcom, akcjonariuszom lub wspólnikom obywatelskiej społeczności energetycznej będącym wyłącznie odbiorcą energii elektrycznej w gospodarstwie domowym, jednostką samorządu terytorialnego, mikroprzedsiębiorcą lub małym przedsiębiorcą, dla których działalność gospodarcza w zakresie obrotu, wytwarzania i dystrybucji energii elektrycznej nie stanowi przedmiotu podstawowej działalności gospodarczej.
Warto zwrócić uwagę, że obywatelska społeczność energetyczna może uczestniczyć w systemach wsparcia (świadectwa pochodzenia, aukcje, system rozliczeń i inne) lub wsparcia udzielanego na podstawie ustawy o promowaniu energii elektrycznej z wysokosprawnej kogeneracji.
Sprzedaż energii – zmiana sprzedawcy
Zmiany w zakresie sprzedaży energii elektrycznej obejmują m.ni. wprowadzenie przepisów umożliwiających od 1 stycznia 2026 r. odbiorcom końcowym techniczną zmianę sprzedawcy energii elektrycznej w 24 godziny. Odbiorcy energii elektrycznej w gospodarstwie domowym i mikroprzedsiębiorcy o przewidywanym rocznym zużyciu poniżej 100 000 kWh, będą mieli ponadto zapewniony nieodpłatny dostęp do narzędzia porównywania ofert sprzedaży energii. Porównywarkę ofert będzie prowadził Prezes URE na dedykowanej w tym celu stronie internetowej.
Nowelizacja przewiduje również wprowadzenie prawa odbiorcy do zawierania umów z cenami dynamicznymi energii elektrycznej z co najmniej jednym sprzedawcą i każdym sprzedawcą, który ma ponad 200 000 odbiorców, oraz prawo do otrzymywania informacji na temat korzyści i ryzyk związanych z takimi umowami.
Nowe zasady rozliczeń prosumentów
Wprowadzone zostają nowe rozwiązania dla prosumentów wchodzących na rynek od 2022 r., zastępując obecnie funkcjonujący system opustów. W ramach proponowanego systemu prosumenci otrzymają bezterminową możliwość sprzedaży nadwyżek energii elektrycznej do sprzedawcy zobowiązanego. Cena zakupu wyprodukowanej przez prosumenta energii elektrycznej będzie wynosić 100% średniej ceny sprzedaży energii elektrycznej na rynku konkurencyjnym w poprzednim kwartale ogłoszonej przez Prezesa URE.
Dodatkowo w nowelizacji zaproponowano przepisy dotyczące odpowiedzi odbioru i odbiorcy aktywnego na rynku energii.
Zadania i uprawnienia Prezesa URE
Prezes URE zyska nowe uprawnienia m.in. możliwość do samodzielnego ustalenia cen i stawek opłat dla przedsiębiorstwa energetycznego w przypadku wydania przez Prezesa URE decyzji w sprawie odmowy zatwierdzenia temu przedsiębiorstwu taryfy, gdy ta decyzja jest uzasadniona koniecznością obniżenia cen i stawek opłat. Ponadto Prezes URE uzyska uprawnienia do udzielenia określonym podmiotom odstępstwa (m.in. w zakresie warunków dostępu do sieci i korzystania z sieci i instalacji oraz warunków uzyskania i prowadzenia działalności objętej koncesją) od stosowania wskazanych w decyzji przepisów w ramach realizacji projektu mającego na celu wdrożenie innowacyjnych technologii, usług, produktów, modeli współpracy użytkowników systemu, rozwiązań technologicznych lub teleinformatycznych na korzyść transformacji energetycznej, inteligentnych sieci i infrastruktury, rozwoju lokalnego bilansowania oraz wzrostu efektywności wykorzystania istniejącej infrastruktury energetycznej i gazowej, w zakresie niezbędnym do jego przeprowadzenia.
OSP/OSD jako właściciel instalacji magazynowania energii
Uregulowane zostają warunki do bycia właścicielem instalacji magazynowania energii przez OSD i OSP. Co do zasady, operator systemu elektroenergetycznego nie będzie mógł być posiadaczem, wznosić, obsługiwać magazynu energii ani nim zarządzać. Operator systemu elektroenergetycznego będzie mógł jednak korzystać z usług świadczonych z wykorzystaniem magazynu energii. Wyjątkiem od powyższego zakazu będzie sytuacja, gdy Prezesa URE (na wniosek) uzna magazyn energii za w pełni zintegrowany element sieci, bądź przy spełnieniu określonych warunków magazyn energii jest niezbędny operatorowi systemu elektroenergetycznego w celu wywiązywania się z obowiązków wynikających z ustawy, zapewnienia wydajnego, niezawodnego i bezpiecznego funkcjonowania systemu elektroenergetycznego oraz nie będzie on wykorzystywany do obrotu energią elektryczną na rynkach energii elektrycznej.
Agregator na rynku energii elektrycznej
Wprowadzone zostanie pojęcie agregatora, będącego podmiotem zajmującym się agregacją, czyli – działalnością polegającą na sumowaniu wielkości mocy oraz energii elektrycznej oferowanej przez odbiorców, wytwórców lub posiadaczy magazynów energii elektrycznej, z uwzględnieniem zdolności technicznych sieci do której są przyłączeni, w celu sprzedaży energii elektrycznej lub obrotu energią, świadczenia usług systemowych lub usług elastyczności na rynkach energii elektrycznej. Zgodnie z uzasadnieniem do projektu nowelizacji agregacja ma umożliwiać wszystkim grupom odbiorców, tj. przemysłowym, komercyjnym oraz gospodarstwom domowym, dostęp do rynku energii elektrycznej, na którym będą mogły oferować swoją elastyczność oraz energię, którą wytwarzają we własnym zakresie.
